Cymraeg yn y gweithle

Helo pawb a sori bo' fi ddim wedi blogio ers sbel. Fi wedi bod yn gweithio fel newyddiadurwr i'r South Wales Evening Post am wythnos ac heb ysgrifennu dim byd. Dyna fel mae bywyd i gyd o ni sbo - ni gyd yn gweithio'n rhy galed ac anghofio i neud pethau.

Tra bo fi yn yr Evening Post, doedd dim lot o Gymraeg yn y swyddfa. Pan ddaeth galwad i mewn ynglyn â rhywbeth cyfrwng Cymraeg, "Christian speaks Welsh" oedd e.

Anyway, roedd 'na un hen foi yn dysgu o'r enw Nino Williams a tries i helpu fe wrth ddangos y gwefan Golwg360.com iddo fe; mae e nawr yn iwso fe bob dydd i ddwgyd erthyglau i iwso yn yr Evening Post ond dyna un mantais dysgu Cymraeg yndyfe..

Mae'r pwnc 'Cymraeg yn y gweithle' yn dadleuol iawn, nag yw e?

Gallai cofio amser pan o'n i'n gweithio yn Frankie and Bennys a wedodd rheolwr fi doedd dim hawl 'da fi i siarad Cymraeg o flaen staff arall rhag ofn i fi weud pethau cas - nid bod hwnna wedi stopio fi, wrth gwrs.

Yr wythnos hon, cwples i prosiect ar gyfer defnydd o'r Gymraeg yn Llanelli ymhlith oedolion ifanc 18-25 oed. Rwy'n falch i reportio bod bob un ohonyn nhw yn ymwybodol o beth yw'r bathodyn iaith gwaith. 

Sy'n dda ar y cyfan ond es i gam ymhellach gan trial ffeindio mas faint o gweithwyr yn Llanelli sy'n wisgo nhw. 

Yn y Canolfan Byd Gwaith (Job Centre) a swyddfa Cyngor Sir Gâr, roedd staff i'w gweld yn gwisgo'r bathodyn iaith gwaith.

Y Bathodyn Iaith Gwaith

Roedd yn diddorol gweld bod rhai cwmniau yn darparu bathodyn ar eu liwt eu hun. Mae dyfyniad o rhyw lyfr bod 'companies are becoming increasingly sensitive to the desirability of promoting a bilingual image’. Mae'n amlwg yn wir. Mae dweud bod chi'n siarad Cymraeg yn galllu denu fwy o gwsmeriaid fel yn yr achos Jenkins (pobydd De Cymru sy wedi wneud yn dda iawn yn diweddar) a Halifax (banc genedlaethol).

Bathodyn Jenkins

Bathodyn Halifax

Des i dros hwn hefyd yn Costa ond nad oedd James yn gallu siarad Cymraeg.

Bathodyn 'genedligrwydd' Costa

Wedodd e bod e ffaelu siarad Cymraeg ond yn gwisgo'r bathodyn achos taw dyna beth yw ei genedligrwydd e. Dylid nodi hefyd bod e wedi cael lot o bobl yn meddwl bod e'n siarad Cymraeg a bod e wedi cael probemau o'r achos hyn. 

- Ydych chi'n wisgo bathodyn Cymraeg?

- A ddylai pobl gallu wisgo bathodyn Cymreig os nad ydyn nhw'n gallu siarad Cymraeg? 

- A ydych chi'n fwy tebygol o siarad Cymraeg gyda rhywun os ydyn nhw'n gwisgo un? 

- A ddylai bod gorfodaeth ar fusnesau preifat i gael o leiaf un person sy'n siarad Cymraeg?

Gweithio mas os ydy rhywun yn gallu siarad Cymraeg neu peidio

Mae rhaid cyfaddef taw dim ond ddoe digwyddodd hwn i fi a teimlas eithaf dwp mewn gwirionedd.

Fel rhai o chi'n gwybod, dwi am symud i Gaerdydd eleni i wneud cwrs newyddiaduraeth ac wrth chwilio ar flog Lowri Haf Cooke, des i dros llyfr o'r enw Canllaw Bach Caerdydd (llyfr defnyddiol dros ben i unrhywyn sydd eisiau darganfod mwy am y prif-ddinas).

Anyway, es i mewn i'r siop lleol Caerdydd, Siop Prifysgol Cymru, gan fod dyna lle oeddwn i ar y pryd. O'n i moyn cefnogi siop lleol (dim rili lleol i fi, ond lleol i Gaerdydd) yn lle na twlu bob ceiniog o fy arian at Amazon fel fel arfer. Gofynnais i'r dyn tu ôl y cownter a dyna beth oedd y sgwrs;

Fi: "Have you got this Welsh book... something Caerdydd?" 

Fe: "Oh..um.. Canllaw Bach: Caerdydd you mean?" 

Fi: "Yeah thats the one"

Fe: "I've read that it's good mind, loads of useful information"

Nid i fod yn gas i'r boi 'ma ond doedd e ddim yn disgwyl fel rhywun a oedd yn gallu siarad Cymraeg. Edrychodd fel bod e'n dod o dramor ac doedd dim acen amlwg Cymraeg gyda fe o gwbl ond wrth edrych nôl, acen Caerdydd odd e siwr o fod (i bobl Llanelli, unrhywun o Gaerdydd neu Casnewydd yn swnio tamed bach yn Saes, Alex ti'n gwybod beth fi'n meddwl fan hyn). Ond fel dywedodd un o fy darlithwyr am Mhrifysgol Abertawe, Steve Morris, "ti byth yn gwybod os mae rhywun yn siarad Cymraeg wrth beirniadu eu hacennau nhw".

Felly gofynnais i, mewn sioc, "Beth.. ti'n siarad Cymraeg?" ac atebodd e "Ydw". Dylen i wedi nodi hefyd taw dyna'r pwynt nad oedd fy nhad ddim syniad beth oedd y dau o ni'n gweud gan fod e'n dod o Loegr yn wreiddiol.

Wedyn es i i gael bwyd yn TGI Fridays, Caerdydd gan bo fi'n cael bwyd hanner pris wrth gweithio 'na (job gorau erioed) ac wrth gweld taw enw y boi a oedd yn syrfo fi oedd Dafydd ar y bil, wedes i "Diolch" yn Gymraeg iddo fe, dim ond i gael yr ymateb "You're welcome have a nice day" nôl. 

Dyma llun o fi gyda actor enwog o Bort Talbot, Michael Sheen, wythnos diwethaf sy'n byw yn Hollywood nawr. Sy' ddim yn perthnasol iawn i'r blog ond gan bo fi'n sôn am TGI Fridays...

Felly, mae beirniadu pobl yn ôl eu nodweddion yn gallu bod yn danjerys weithiau, fel i chi wedi gweld yn y dau achosion hyn. Nad ydyn ni'n iawn bob amser. Beth yw eich ymateb chi ar gyfer hon?

Hwyl am y tro

Chris